Wat zijn persoonskaarten?

De persoonskaarten zijn opgemaakt ten behoeve van de bevolkingsadministratie van de gemeente Amsterdam. Vanaf 1 januari 1850 is in alle gemeenten in Nederland op gelijke wijze de bevolking geadministreerd (zie het Koninklijk besluit van 22-12-1849). Iedereen in Nederland staat sinds die tijd geregistreerd in het bevolkingsregister.

Tot 1893 is in Amsterdam de registratie gevoerd in boeken, daarna is tot 1994 gewerkt met kaartsystemen. In de periode 1893-1939 zijn de gegevens per gezin vastgelegd op één kaart; de gezinskaarten. Vanaf 1939 tot 1994 werd voor iedere persoon één kaart gemaakt. Deze kaarten staan bekend als de persoonskaart.

Bij de invoering van de persoonskaarten in 1939 is de procedure rondom de administratie bij verhuizen of overlijden gewijzigd. Tot 1939 bleven de gegevens van een persoon altijd in de gemeente van inschrijving, ook bij overlijden of verhuizing naar een andere gemeente. Dat veranderde bij de invoering van de persoonskaart. Wanneer een ingeschrevene ná 1939 overleed of verhuisde naar een andere gemeente werd de persoonskaart doorgestuurd:

  • in geval van overlijden naar het Centraal Bureau voor Statistiek in Den Haag, om uiteindelijk te worden opgenomen in de door het Centraal Bureau voor Genealogie beheerde collectie persoonskaarten
  • in geval van verhuizen naar de nieuwe woonplaats om daar te worden opgenomen in de bevolkingsadministratie

Voordat de persoonskaart werd opgestuurd werd een kopie gemaakt die achterbleef in het bevolkingsregister, zodat de gegevens van de inwoners toch in de gemeentelijke administratie bewaard bleven zoals in de periode tot 1939. Die kopieën, dát zijn de archiefkaarten

Wat zijn verwijskaarten?

Verwijskaarten zijn bedoeld om aan te geven dat de gegevens van een persoon te vinden zijn onder de naam van een andere persoon. Een verwijskaart werd aangemaakt bij overlijden, echtscheiding, vertrek of naamswijziging (bijvoorbeeld bij erkenning of adoptie).

Waarom zijn er verschillende typen archiefkaarten?

In de loop der jaren is de techniek van het kopiëren van de persoonskaarten veranderd. Van 1939 tot 1960 werden de kaarten overgetypt op tweezijdig voorbedrukte formuliertjes van heel dun papier. Deze formuliertjes werden bewaard in speciaal daarvoor vervaardigde metalen kistjes die vanwege de vorm ‘broodjes’ werden genoemd.

Hieronder de kaart van Cornelis Kikkert. Hij is geboren in Den Helder op 2 januari 1876. Deze archiefkaart is opgemaakt toen Cornelis op 20 september 1949 terugverhuisde naar Den Helder.

 A01232 0424 0025

Van 1960 tot 1964 werden de reproducties gemaakt door middel van een fotografisch procedé. Een deel van de reproducties is positief afgedrukt, een deel is negatief afgedrukt. De reproductie is ten opzichte van de originele kaart verkleind. Reproducties van voor- en achterzijde van de persoonskaarten zijn naast elkaar afgedrukt met er om heen een grote rand waarin de naam van de houder van de persoonskaart staat weergegeven. Deze kaarten werden de ‘fotokaarten’ genoemd.

Hieronder de archiefkaart van Aafje Smit die is opgemaakt toen Aafje op 18 september 1963 overleed.

A01233 0891 0397

 

Van 1964 tot 1991/94 werden dubbelzijdige fotokopieën gemaakt. Een aantal kaarten is enkelzijdig gekopieerd en heeft een blanco achterkant. Dit betreft vermoedelijk Persoonskaarten waar op de achterkant geen informatie stond en die om die reden niet dubbelzijdig zijn gekopieerd.

Hieronder de kaart van Adriana Geertruida Opdam. Zij is geboren op 18 september 1900. Deze archiefkaart is opgemaakt toen Adriana op 26 juni 1992 overleed.

A05907 0652 1996 1

Hoe werden bij de start van het systeem in 1939 de gegevens verzameld?

Bij de invoering van de persoonskaartenregistratie in 1939 zijn de gegevens overgetypt van de gezinskaarten. Niet álle gegevens zijn overgenomen, zoals eerdere huwelijken en namen van kinderen die inmiddels niet meer thuis woonden.

Is de serie compleet?

Nee, sommige kaarten ontbreken. Tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn kaarten vernietigd door medewerkers van het Bevolkingsregister, vooral kaarten van joden.

Nieuwe persoonskaarten zijn na de oorlog gereconstrueerd voor mensen die ondergedoken waren en zich weer aanmeldden en voor mensen die terugkwamen uit de concentratiekampen.

Daarnaast is er in de aanloop naar de overgang naar het landelijke geautomatiseerde systeem, GBA, al vanaf 21 februari 1991 (tot de overgang per 30 september 1994) gewerkt met dit systeem. Geborenen en nieuw gevestigden werden vanaf die periode direct opgenomen in het GBA en niet meer op papier aangemaakt.

Ook werden verhuizingen binnen Amsterdam, of een geboorte, vanaf 21 februari 1991 niet langer geregistreerd op de papieren kaart. Die gegevens werden alleen verwerkt in het GBS.

Zijn de gegevens op de kaarten betrouwbaar en volledig?

De administratie werd zorgvuldig bijgehouden, maar voor sommige velden is de informatie afhankelijk van het al dan niet doorgeven van wijzingen door betrokkenen aan het Bevolkingsregister.

Wijzigingen werden niet altijd doorgegeven. De gegevens over het beroep (vak 7) bijvoorbeeld zijn vaak onvolledig en soms zijn verhuizingen niet geregistreerd. Bleek bij controles dat personen niet meer woonden op het aangegeven adres dan werd dat genoteerd als ‘VOW’: Vertrokken Onbekend Waarheen.

Was een vak op een kaart vol, bijvoorbeeld bij veelvuldig verhuizen, dan werd een nieuwe kaart aangemaakt en werden op de nieuwe kaart niet alle verschillende adressen binnen één woonplaats genoteerd, maar ‘diverse adressen’.

Ten tijde van de Tweede Wereldoorlog was de administratie ook niet zo betrouwbaar. Onderduikers gaven (uiteraard) geen adreswijziging door en er zijn door medewerkers van het Bevolkingsregister veel kaarten van joden vernietigd.

Direct na de Tweede Wereldoorlog zijn archiefkaarten gemaakt voor alle mensen die in de oorlog waren omgekomen en waarvan geen gegevens over hun overlijden bekend waren. Het Rode Kruis heeft in de volgende jaren lijsten opgesteld van alle in de concentratiekampen vermoorde mensen. Op de al aangemaakte archiefkaarten zijn toen met de hand alsnog de gegevens van die lijsten overgenomen, zodat zo nauwkeurig mogelijk bekend is waar en wanneer iemand is gestorven.

Kunnen er op de kaarten voornamen of achternamen ontbreken?

Wanneer bij het maken van de kaart bij de ambtenaar niet bekend was of een naam moest worden geclassificeerd als achternaam of als voornaam kan de hele naam bij één van de twee velden zijn ingevuld. Wanneer in het land van herkomst achternamen niet werden gebruikt, zoals in Indonesië, ontbreken achternamen op de kaarten. Namen van geestelijken, die een naam in combinatie met ‘zuster’ of ‘broeder’ gebruikten, kunnen zowel bij voornaam als bij achternaam zijn ingevuld.

Werd ook een tijdelijk verblijf als verhuizing behandeld?

Wanneer iemand voor militaire dienst elders verbleef werd zijn kaart niet opgestuurd naar de vestigingsplaats van zijn regiment. Bij de regimenten / kazernes werden aparte registers aangelegd. Overplaatsingen van beroepsmilitairen werden wel als verhuizingen behandeld. Hun persoonskaart werd dus gezonden naar het bevolkingsregisters van de plaats waar zij gevestigd waren.

Wanneer iemand voor langere tijd werd verpleegd in een inrichting werd geen aantekening gemaakt op de persoonskaart. Psychiatrische patiënten werden in deze periode vaak opgenomen in het provinciale ziekenhuis Santpoort in Bloemendaal, maar dat is niet vermeld op de persoonskaart. Overleed de kaarthouder in Bloemendaal, dan werd in Amsterdam een archiefkaart aangemaakt.

 

Overleed iemand in een andere plaats zonder te zijn verhuisd, dan werd er een overlijdensakte opgemaakt in de plaats van overlijden. Een afschrift van die overlijdensakte werd opgestuurd naar de plaats waar de overledene formeel geregistreerd stond in het bevolkingsregister en daar werd ook een archiefkaart aangemaakt. Dit heet in vakjargon van het bevolkingsregister een ‘toevallig overlijden’.

Indeling van de kaarten

De archiefkaart is ingedeeld in 35 genummerde vakken. Hieronder staat per vak aangegeven welke gegevens daarin vermeld werden.

Vak  Betreft
1 Verwijzing naar geboorteakte burgerlijke stand en/of gegevens overlijden en verwijzing naar overlijdensakte burgerlijke stand. Gegevens over slachtoffers van de concentratiekampen zijn met de  hand bijgeschreven
2 Verhouding van de kaarthouder tot het gezinshoofd, bijvoorbeeld vrouw, man, moeder
3 Achternaam
3a Voornamen
4 Geboortedatum en geboorteplaats
5 Nationaliteit
6 Godsdienst (dit vak is onleesbaar gemaakt, zie Persoonsgegevens ‘Waarom zijn sommige vakken zwart afgedekt?)
7 Beroep
8 Namen, geboortedatum en -plaats van ouders van de kaarthouder
9 Achternaam van echtgeno(o)t(e)(n)
10 Voornamen van echtgeno(o)t(e)(n)
11 Geboortedatum van de echtgeno(o)t(e)(n)
12 Geboorteplaats van de echtgeno(o)t(e)(n)
13 Datum en plaats waar het huwelijk is gesloten
14 Datum en plaats waar het huwelijk is ontbonden, door overlijden (aangegeven met letter O) of door echtscheiding (aangegeven door letter S)
17 Datum waarop de partner van de kaarthouder van de kaart is afgeschreven, soms met vermelding waarheen. Dit vak kan ook zijn gebruikt wanneer partner niet in dezelfde gemeente is ingeschreven als de kaarthouder 
21 Datum van registratie van verhuizingen
22 Registratie woonadressen
23 Bijzondere vermeldingen (dit vak is onleesbaar gemaakt, zie Persoonsgegevens ‘Waarom zijn sommige vakken zwart afgedekt?)
24 Bijzondere vermeldingen (dit vak is onleesbaar gemaakt, zie Persoonsgegevens ‘Waarom zijn sommige vakken zwart afgedekt?)
25 Bijzondere vermeldingen (dit vak is onleesbaar gemaakt, zie Persoonsgegevens ‘Waarom zijn sommige vakken zwart afgedekt?)
26 Achterzijde kaart bevat gegevens over kinderen, die werden gewoonlijk alleen op de kaart van het gezinshoofd, in principe de vader, ingevuld
27 Datum waarop kind van kaart is afgeschreven door A (vertrek), O (overlijden) of H (huwelijk)
28 Achternaam kinderen
29 Voornaam kinderen
30 Geboortedatum kinderen (dit vak is onleesbaar gemaakt, zie Persoonsgegevens ‘Waarom zijn sommige vakken zwart afgedekt?)
31 Geboorteplaats kinderen (dit vak is onleesbaar gemaakt, zie Persoonsgegevens ‘Waarom zijn sommige vakken zwart afgedekt?)
32 Relatie van het kind tot het gezinshoofd, bijvoorbeeld z (zoon), d (dochter), sz (stiefzoon) of sd (stiefdochter)
33 Aantekeningen (dit vak is onleesbaar gemaakt, zie Persoonsgegevens ‘Waarom zijn sommige vakken zwart afgedekt?)
34 Aantekeningen (dit vak is onleesbaar gemaakt, zie Persoonsgegevens ‘Waarom zijn sommige vakken zwart afgedekt?)
35 Bijzondere vermeldingen (dit vak is onleesbaar gemaakt, zie Persoonsgegevens ‘Waarom zijn sommige vakken zwart afgedekt?)

Niet-openbare persoons- en archiefkaarten

Niet alle Persoons- en Archiefkaarten zijn openbaar. Alle kaarten waarvan de kaarthouder korter dan 100 jaar geleden is geboren, en dus mogelijk nog in leven is, zijn niet in te zien via de website.

Indien de kaarthouder bewijsbaar en tenminste drie maanden geleden is overleden, kan de kaart openbaar worden gemaakt. Stuurt u dit bewijs, tegelijkertijd met uw verzoek, naar Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. , dan zorgen wij dat de kaart zo spoedig mogelijk is in te zien op de website.

  • We accepteren verzoeken die bevatten: de volledige naam van de betrokkene, de exacte geboorte- en overlijdensdatum en een scan van het bewijs van overlijden. Dit laatste kan een scan zijn van de overlijdensadvertentie, een scan van de rouwkaart, een foto van de grafsteen, een scan van de overlijdensakte of een ander officieel document
  • Wij accepteren niet: persoonsgegevens gevonden op niet officiële (genealogische) websites en necrologieën uit een krant, tijdschrift en dergelijke
  • Wij gaan niet zelf op zoek naar de exacte namen en de geboorte- en overlijdensdata
  • Wij honoreren maximaal tien verzoeken per verzoeker per jaar
  • Verzoeken moeten zijn gericht aan het bovenvermelde e-mailadres en niet aan een individuele medewerker

Uw eigen gegevens mag u altijd inzien. Komt u hiervoor, met een geldig legitimatiebewijs, naar de balie in ons Informatiecentrum. Uw kaart wordt geprint of u per e-mail toegestuurd.

Deze gegevens zijn niet actueel; onze jongste bron (de Archief- en Persoonskaarten) loopt tot en met 1994.

Bladeren door bron

Bij de zoekresultaten kunt u ook bladeren door de bron. U krijgt hierbij alleen de openbare kaarten te zien. Wanneer er aan een niet-openbaar record geen scan gekoppeld is kunt u weliswaar bladeren door de bron, maar hiermee krijgt u de eerstvolgende openbare kaart te zien. Hier is dus geen sprake van een verkeerde koppeling.

Wat betekent de tekst 'overleden: ja' in het resultaatscherm?

Wanneer een overlijden aan ons doorgegeven wordt (zie hierboven), maken wij de gegevens openbaar. Bij de gegevens wordt dan opgenomen dat het overlijden gemeld is, vandaar de tekst 'overleden: ja'.

Literatuur en verwijzingen

Informatieblad Persoonslijsten, uitgegeven door het Centraal Bureau voor Genealogie

Zie voor andere specifieke vragen rondom notities op de persoonskaarten deze pagina

Handleiding bevolkingsboekhouding

Overzicht veelgebruikte afkortingen