Naar welke bronnen verwijst de index?

In de index zijn de volgende inventarisnummers opgenomen:

Bevolkingsregistratie in Amsterdam

In de bevolkingsregisters van Amsterdam werden per adres alle bewoners ingeschreven. Eens in de zoveel tijd stapte men over op een nieuw systeem met nieuwe registers, vandaar dat er meerdere series bestaan. Deze registers, de delen 3, maken deel uit van de serie Bevolkingsregisters 1851-1863.

Er zijn al indexen gemaakt op de series Bevolkingsregisters 1851-1853 (de delen 1 uit deze serie) en de Bevolkingsregisters 1874-1893 (gemaakt door de deelnemers aan het VeleHanden-project Amsterdamse Bevolkingsregisters 1874-1893).

De huisnummering van 1853

Let op: De huisnummers in de adressen van 1853-1863 zijn niet de nummers van nu! In deze periode kwam er een nieuw systeem waarin per buurt (aangeduid met één of twee letters A t/m ZZ) men de huizen opnieuw bij 1 begon te nummeren. Aangezien een lange straat of gracht in meerdere buurten kon liggen konden die adressen dus ook op meerdere plaatsen in de stad voorkomen en moest men altijd de combinatie van straatnaam, huisnummer én buurtcode onthouden. Amsterdammers snapten er niets van en bezoekers van de stad nog minder. In 1875 werden alle huizen gelukkig nog een keer omgenummerd, en vanaf die tijd zijn de huisnummers grotendeels ongewijzigd gebleven.

Er is een omnummertabel gemaakt door medewerkers van het Stadsarchief Amsterdam, die later gecontroleerd en verbeterd is door HISGIS. Deze omnummertabel kunt u hier downloaden.

De stad was verdeeld in buurten, aangeduid met de letters A t/m ZZ. Zie voor meer informatie over de nummering ook de uitleg bij de index op de Bevolkingsregisters 1851-1853.

010043000002 004

Aan de hand van deze kaarten is per buurt A t/m ZZ de exacte locatie van het huisnummer in 1853-1863 te bepalen. Zie voor kaarten van de andere buurten uit deze periode de Collectie negentiende-eeuwse buurtatlaskaarten, ook wel de Loman-kaarten genoemd. 

Bevolkingsregisters 1853-1863

Als iemand verhuisde werd zijn naam doorgestreept in het register en werd aantekening gemaakt van het nieuwe adres. Hierbij werd geen compleet adres genoteerd, maar alleen een vermelding van de buurtletter en het huisnummer. Aan de hand van deze letter moest dan het register worden opgezocht waar de personen ingeschreven moesten staan. Om de paar jaar werd opnieuw een telling gehouden. Als personen niet verhuisd waren in de tussentijd is het dus mogelijk dat ze zowel in de Bevolkingsregisters van 1851-1853 als die van 1853-1863 te vinden zijn. Waren ze wel verhuisd of in deze periode nieuw binnen de stad, dan zijn ze via deze index direct op naam te vinden in plaats van alleen indirect via de verwijzingen uit de andere registers.

Welke gegevens zijn te vinden in de index?

  • Adres - Straatnaam, huisnummer, huisnummer toevoeging
  • Buurtcode (A-ZZ)
  • Naam
  • Geboortedatum
  • Geboorteplaats

Welke gegevens zijn te vinden in de bron?

In de bevolkingsregisters zelf zijn nog méér gegevens te vinden: burgerlijke staat, godsdienst, beroep, datum van inschrijven, datum van uitschrijven, woonplaats (w) of tijdelijk verblijf (v), vorige adres (buurtletter+huisnummer), volgende adres (buurtletter+huisnummer).

Gegevens zijn letterlijk overgenomen uit de bron, dus gebruik wildcards * bij het zoeken. Ook zijn adressen en plaatsnamen niet gestandaardiseerd.

Verantwoording

De index is gemaakt door de deelnemers van het VeleHanden-project Bevolkingsregisters 1853-1863.

Voorbeeld: G.F. Westerman

010194001278

Gerardus Frederik Westerman (Rotterdam, 8 december 1807 - Amsterdam, 9 mei 1890), zoon van de toneelspeler en later schouwburgdirecteur en boekhandelaar Marten Westerman, was één van de oprichters van het Koninklijk Zoölogisch Genootschap Natura Artis Magistra in 1838 en de eerste directeur van de dierentuin. Daarnaast was hij nauw betrokken bij de oprichting van Arti et Amicitiae en de Amsterdamsche Omnibusmaatschappij.

Let op de registratie van zijn geboortedatum: bij Westerman werd door de ambtenaren van het Bevolkingsregister tot drie keer toe een ander jaartal (1818, 1808 en 1807) genoteerd!

BRA05281000114

BRA05283000062

BRB00477000039

Westerman woonde vanaf zijn vroege kinderjaren in de Kalverstraat, waar hij betrokken was bij de boekhandel van zijn vader. Tot 1853 op nummer 198; na de omnummering van 1853 werd dit adres Kalverstraat 50. Met de aankoop van het Artis-terrein verhuisde hij in 1838 naar de Plantagebuurt. In de Bevolkingsregisters 1874-1893 vinden we hem terug op het adres Plantage Middenlaan 24, mét bedienden. Op de plaats van zijn woonhuis werd na zijn dood de Artis Schouwburg gebouwd, de latere Hollandsche Schouwburg.

010097001805

010097004032

Voorbeeld: Klompengang

Amsterdam kende talloze stegen en gangen, sommigen zonder officiële naam of met een naam die nog wel eens veranderde. Soms komen we in de Bevolkingsregisters ook een naam tegen die we nog op geen enkele lijst of kaart hebben aangetroffen. In Buurt P, volgens het Bevolkingsregister bij nummer 300 en 300a, troffen we de Klompengang aan. Volgens de kaart hieronder moet deze gelegen hebben aan de Lange Houtstraat, op de plaats van de huidige Stopera.

B00000030792